“Νέα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης”

Είναι γνωστό ότι η σημερινή διοικητική διάρθρωση της χώρας προέκυψε μέσω μιας μακροχρόνιας διαδικασίας.

Σε όλη αυτή την εξέλιξη δεν πρυτάνευσαν αναπτυξιακά αλλά ιστορικά – γεωγραφικά κριτήρια καθώς και κοινωνικοί, πολιτικοί και διοικητικοί παράγοντες, όπως η ακτίνα επιρροής μητροπολιτικών δραστηριοτήτων, η εμβέλεια των τοπικών αγορών, η δομή των υπηρεσιών των κεντρικών Υπουργείων, οι αρμοδιότητες των νομαρχιακών υπηρεσιών, η τοπική ταυτότητα κλπ.
Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα η σημερινή περιφερειακή αναδιάρθρωση της χώρας να εξελιχθεί σε πρόβλημα άνισης συγκέντρωσης οικονομικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων αλλά και ύπαρξης σοβαρών ενδο-περιφερειακών ανισορροπιών, με μεγάλες διαφορές στον ρυθμό ανάπτυξης μεταξύ των νομών αλλά και στο εσωτερικό τους. Παράλληλα είχαν ως αποτέλεσμα την δημιουργία Περιφερειών με μέσο οικονομικό μέγεθος μικρότερο όχι μόνο σε επίπεδο Ε.Ε. Των 15 αλλά και Ε.Ε. Των 27 που δεν μπορεί να στηρίξει την διεθνή ανταγωνιστικότητα τους.
Σήμερα, με την ραγδαία, τα τελευταία χρόνια ανάπτυξη γενικών δικτύων υποδομών, και εξέλιξη στα μέσα ηλεκτρονικής επικοινωνίας , η οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα μπορεί να εκτυλίσσεται σε ένα μεγαλύτερο γεωγραφικό χώρο σε σχέση με το παρελθόν απομειώνοντας όλο και περισσότερο την σημασία του γεωγραφικού παράγοντα.
Συνεπώς η νέα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης (πρόγραμμα Καλλικράτης) θα πρέπει να οδηγεί σε ενοποιήσεις των επιπέδων εκείνων που έχουν την αρμοδιότητα σχεδιασμού, παρακολούθησης, αξιολόγησης, ελέγχου, και εφαρμογής των αναπτυξιακών παρεμβάσεων, δηλαδή των Περιφερειών, βάσει καλά τεκμηριωμένων αναπτυξιακών κριτηρίων.
Στο πλαίσιο αυτό, με κατάλληλες ενοποιήσεις, οι Περιφέρειες, χωρίς διαταραχή της γεωγραφικής, οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής συνέχειας και συνάφειας, μπορούν να αποκτήσουν κατάλληλο και συγκρίσιμο μεταξύ τους μέγεθος και να καταστούν σημαντικές ανταγωνιστικές οικονομικές οντότητες που θα αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις κύριες προοπτικές ή απειλές για την ανάπτυξη τους, σε συμβατότητα με τα υφιστάμενα και σχεδιαζόμενα δι-ευρωπαικά δίκτυα.
Παράλληλα οι ενοποιήσεις αυτές θα διευκολύνουν την αποδοτικότερη αξιοποίηση εθνικών και κοινοτικών πόρων αλλά και την επωφελέστερη για την χώρα κατανομή των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων για την μετά το 2013 περίοδο, αποτρέποντας μία ριζική μεταβολή στην επιλεξιμότητα των στόχων και των παρεμβάσεων.
Σημειώνεται ότι αφετηρία για την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τους πόρους της επόμενης περιόδου προγραμματισμού 2014-2020 (δημοσιονομικός προγραμματισμός) είναι η πρόταση της Ευρωπαικής Επιτροπής, η οποία λαμβάνει χώρα περίπου τρία χρόνια πριν από την έναρξη τους.
Σε κάθε περίπτωση, τόσο για την διοικητική αναδιοργάνωση των περιφερειών της χώρας με καθαρά αναπτυξιακά κίνητρα, όσο και για την μελλοντική διασφάλιση των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων, χρειάζεται μία πολύ σοβαρή μελέτη προσδιορισμού των ορίων των περιφερειών κάτι που δεν φαίνεται να έχει συμβεί με το σχέδιο της νέας αρχιτεκτονικής της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης που η Κυβέρνηση έθεσε σε δημόσια διαβούλευση.
Το σχέδιο αυτό όχι μόνο δεν λαμβάνει υπόψη αναπτυξιακά κριτήρια αλλά ούτε και τα στατιστικά δεδομένα που επηρεάζουν την κατανομή των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων σύμφωνα με τις κοινοτικές διαδικασίες.
Συγκεκριμένα: με τον κανονισμό αυτό οι “εδαφικές στατιστικές μονάδες” (United Territoriales Statistiques) αντιστοιχούν υποχρεωτικά στις διοικητικές μονάδες της χώρας. Η ονοματολογία των εδαφικών στατιστικών μονάδων NUTS (Nomeclature des Unites Territoriales Statisques) είναι ιεραρχική. Αυτό σημαίνει ότι κάθε Κράτος – Μέλος υποδιαιρείται σε εδαφικές μονάδες επιπέδου NUTS I, καθεμία από τις οποίες υποδιαιρείται σε εδαφικές μονάδες επιπέδου NUTS II και οι οποίες με την σειρά τους, υποδιαιρούνται σε εδαφικές μονάδες επιπέδου NUTS III.
Έτσι οι γεωγραφικές αυτές περιοχές για την χώρα μας είναι:
* NUTS I : Βόρεια Ελλάδα, Κεντρική Ελλάδα, Αττική, Νότιο Αιγαίο – Κρήτη
* NUTS II : οι δεκατρείς Περιφέρειες και,
* NUTS III : όλοι οι νομοί της χώρας
Η κατανομή των Κοινοτικών πόρων γίνεται σε εδαφικές μονάδες επιπέδου NUTS II.
Συνεπώς, η νέα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης συνδέεται ευθέως με την τροποποίηση των NUTS αφού παρεμβαίνει σε επίπεδο γεωγραφικής – διοικητικής οργάνωσης της χώρας, δηλαδή σε ποιο επίπεδο νομών, περιφερειών, δήμων και το αποτέλεσμα της αντανακλάται στην ονοματολογία NUTS, όπως και αυτή περιέχεται στον Κανονισμό αυτό.
Οι όποιες αλλαγές θεσπίζονται είτε με τακτική διαδικασία ή εφόσον πρόκειται για την περίπτωση ουσιαστικής αναδιοργάνωσης της προσήκουσας (relevant) διοικητικής δομής της χώρας με την λεγόμενη έκτακτη διαδικασία που θα πρέπει να τηρούνται συγκεκριμένα κριτήρια που προβλέπονται στο άρθρο 3 του Κανονισμού:
Πρώτον, οι υφιστάμενες διοικητικές μονάδες να χρησιμοποιούνται για τον ορισμό των εδαφικών μονάδων. Διοικητική μονάδα είναι η γεωγραφική περιοχή στην οποία μία διοικητική αρχή έχει την εξουσία να λαμβάνει διοικητικές ή πολιτικές αποφάσεις σχετικά με την εν λόγω περιοχή, εντός του θεσμικού και νομικού πλαισίου του Κράτους – Μέλους.
Δεύτερον, το μέσο μέγεθος των διοικητικών μονάδων θα πρέπει να βρίσκεται εντός συγκεκριμένων ορίων πληθυσμού που προβλέπονται από τον Κανονισμό. Συγκεκριμένα: για το επίπεδο NUTS I το ελάχιστο όριο πληθυσμού είναι 3 εκ. και το μέγιστο 7 εκ., για το επίπεδο NUTS II το ελάχιστο όριο πληθυσμού είναι 150.000 και το μέγιστο 800.000
Τρίτον, εφόσον σ΄ ένα Κράτος – Μέλος δεν υπάρχουν διοικητικές μονάδες κατάλληλου μεγέθους για ένα συγκεκριμένο διοικητικό επίπεδο NUTS, αυτό δημιουργείται με ομαδοποίηση κατάλληλου αριθμού υφιστάμενων μικροτέρων συνορευουσών διοικητικών μονάδων.
Από την στιγμή που λαμβάνεται η απόφαση για τροποποίηση των NUTS μεσολαβεί χρονικό διάστημα ενός τουλάχιστον ημερολογιακού έτους μέχρι να αρχίσουν να λαμβάνονται υπόψη τα νέα εδαφικά στατιστικά δεδομένα της χώρας.

Πρέπει λοιπόν η Κυβέρνηση να μας ενημερώσει:

* Ποιες μελέτες έχουν εκπονηθεί που να τεκμηριώνουν την σκοπιμότητα της προτεινόμενης αρχιτεκτονικής από αναπτυξιακής πλευράς.
* Με ποιο τρόπο οι νέες Περιφέρειες θα καταστούν οικονομικά ισχυρές με συγκρίσιμα σε Ευρωπαικό επίπεδο εδαφικά, πληθυσμιακά και οικονομικά μεγέθη.
* Ποιες διοικητικές μονάδες θα ορισθούν ως Εδαφικές Στατιστικές Μονάδες NUTS II.
* Εφόσον ορισθούν οι γενικές Διοικήσεις ως Στατιστικές Μονάδες NUTS II, με ποια κριτήρια θα καθορισθούν τα όρια τους ώστε η κατανομή των πόρων των Διαρθρωτικών Ταμείων για την μετά το 2013 περίοδο να είναι η επωφελέστερη δυνατή και ταυτόχρονα, να αποτραπεί μία ριζική μεταβολή στην επιλεξιμότητα των στόχων και των παρεμβάσεων τους;
* Ποιος είναι ο χρονικός και πολιτικός προγραμματισμός της κυβέρνησης σε σχέση με την εφαρμογή και την διαπραγμάτευση για τις νέες Δημοσιονομικές Προοπτικές.

(ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ)