ΟΜΙΛΙΑ ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Κυρίες και κύριοι,
«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται…»! Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα έχει αρχίσει.
Έχει υμνηθεί, έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης κορυφαίων καλλιτεχνών ανά την υφήλιο τα τελευταία 2.000 χρόνια. Γι’ αυτό και θα ήθελα να συγχαρώ την Λέσχη για την πρωτοβουλία της να διοργανώσει την σημερινή εκδήλωση, Επίσης να επισημάνω την χαρά μου για το γεγονός πως φέτος στην πόλη μας υπήρξε για πρώτη φορά τόσος μεγάλος αριθμός ποιοτικών εκδηλώσεων, για την διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής μας παράδοσης αλλά και για την ύπαρξη μιας πολιτιστικής άνθησης. Η Εκκλησία, μέχρι τον Γολγοθά! Μας καλεί να ζήσουμε συνειδητά το θείο δράμα μέσα από τις ιερές Ακολουθίες και τις ιερές «αναπαραστάσεις» που μας μεταφέρουν νοερά κάτω από το Σταυρό.
Κυρίες και κύριοι,
Δύσκολος, αναμφίβολα, ο δρόμος των ημερών αυτών. Στενός, δύσβατος, οδυνηρός! «Η Μεγάλη Εβδομάδα χαρακτηρίζεται έτσι», σημειώνει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «όχι γιατί οι μέρες της έχουν μεγαλύτερη έκταση, περισσότερες ώρες. Υπάρχουν και άλλες μέρες που έχουν περισσότερες ώρες και είναι ασφαλώς μεγαλύτερες. Tην ονομάζουμε Μεγάλη Γιατί μεγάλες και απερίγραπτες υπήρξαν οι ωφέλειες που απολαμβάνουμε κατά την εβδομάδα αυτή. Δηλαδή κατ’ αυτήν την εβδομάδα τέλειωσε ο πολυχρόνιος πόλεμος ανάμεσα σε μας και στο Θεό. Καταργήθηκε ο θάνατος. Εξαφανίστηκε η κατάρα της Εύας. Καταλύθηκε η τυραννική εξουσία του διαβόλου και λεηλατήθηκαν τα υπάρχοντά του. «Οι άνθρωποι», συνεχίζει ο ιερός πατήρ, «αναμίχθηκαν με τους Αγγέλους. Ενώθηκαν τα διεστώτα. Ο φραγμός καταργήθηκε. Τα κλειδιά έσπασαν. Ο Θεός της ειρήνης ειρηνοποίησε τα ουράνια με τα επίγεια. Η Μεγάλη Εβδομάδα, το τρίτο στάδιο του Τριωδίου, είναι ο δραματικός επίλογος με τα σεπτά Πάθη του Κυρίου. Βέβαια, ο λίθος ο «μέγας σφόδρα», δεν απεκυλίσθη ακόμη από τη θύρα του μνημείου. Οι άγγελοι «εν αισθήσεσιν αστραπτούσαις» δεν φάνηκαν ακόμη στον σκοτεινό ορίζοντα. Οι Μαθητές έμφοβοι παραμένουν έγκλειστοι στο υπερώο της Ιερουσαλήμ. Η κουστωδία φυλάττει ακόμη σφραγισμένο το τάφο του Κυρίου. Οι εχθροί της Εκκλησίας διακηρύττουν ότι είναι «λήρος τα ρήματα» του Ευαγγελίου. Αλλά ας δούμε τα γεγονότα από την αρχή.
Κυριακή Βαίων βράδυ. Η αυλαία ανοίγει. Στο Ναό, όλα έχουν πάρει μια πένθιμη σοβαρότητα. Κυριαρχεί η εικόνα του Νυμφίου Χριστού που βαδίζει ήδη «προς το εκούσιον πάθος». Η είσοδος στα Ιεροσόλυμα
με αυτή την υποδοχή του πλήθους αποτελούσε μια προφητική πράξη. Ο Ιησούς γνωρίζει ότι θα καταλήξει στο θάνατό Του. «Εμπρός, ας τρέξουμε», μας παροτρύνει ο Άγ. Επιφάνιος Κύπρου, «μαζί με Εκείνον που σπεύδει προς το Πάθος. Ας μιμηθούμε αυτούς που τον συνάντησαν. Κι ας μη στρώσουμε στο δρόμο του κλαδιά ελιάς ή ξύλα ούτε και βάγια. Ας απλώσουμε στα πόδια του όσο γίνεται τον εαυτό μας, για να υποδεχθούμε τον ερχόμενο Λόγο και να σαρκωθεί μέσα μας ο Θεός, που δεν χωράει πουθενά». Η Εκκλησία κατά τη δεύτερη ημέρα της Μεγ. Εβδομάδος μας καλεί να προετοιμαστούμε πνευματικά. Σημειώνει χαρακτηριστικά ο Άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Ο μελωδός των τροπαρίων της Μ. Τρίτης, μας συμβουλεύει, εκτός των άλλων να βιαστούμε να ανάψουμε τις νοητές λαμπάδες των ψυχών μας, όπως οι φρόνιμες εκείνες παρθένες». Τη Μεγάλη Τρίτη δυο γεγονότα θέτει εμπρός μας η Εκκλησία. Ένα αρνητικό και ένα θετικό. Την προδοσία του Ιούδα πρώτα. Από μαθητής γίνεται προδότης. Από ελεύθερος, δούλος. Από μακάριος, ανάξιος και παράδειγμα προς αποφυγή. Αντίθετα, το δεύτερο γεγονός που προβάλλεται είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για όλους μας. Πρόκειται για μια αμαρτωλή γυναίκα που πλησιάζει το Χριστό, ξεχύνοντας στα πόδια Του τα μύρα της αγάπης της και τα δάκρυα της αληθινής μετάνοιάς της. Όπως παρατηρεί ο Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Τίποτε δεν δέχεται τόσο πολύ ο Θεός, όσο την ψυχή που εκφράζει την ευγνωμοσύνη και τις ευχαριστίες της». Το Θείο δράμα συνεχίζεται. Τη Μεγάλη Τετάρτη, ο πλούτος και η ομορφιά της υμνογραφίας μας ζωντανεύει την υποβλητική ατμόσφαιρα του Μυστικού Δείπνου, εκεί στο Υπερώο της Ιερουσαλήμ. Εκεί όπου ο Ιησούς θα διδάξει έμπρακτα για άλλη μια φορά την ταπείνωση, πλένοντας των μαθητών τα πόδια. «Κοίτα», μας παροτρύνει ο Άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης, «κοίτα πως όλα τα κάμει ο Χριστός: και το να βάλει νερό στο Νιπτήρα και το να ζωστεί το λέντιο και το να νίψει τα πόδια των μαθητών, χωρίς να προστάζει άλλον να κάμει κάτι από αυτά». Η ημέρα όμως αυτή μας θυμίζει και τη γεμάτη αγωνία προσευχή του Κυρίου στο σιωπηλό κήπο της Γεθσημανή. Εκεί που η Παναγία Του ψυχή έφθασε στη λύπη, την «έως θανάτου» Εκεί που δέχθηκε το φίλημα του προδότη μαθητή.
Τη Μεγάλη Πέμπτη. Αύριο δηλαδή, η Εκκλησία μας προβάλει την ημέρα του πάθους και της υπέρτατης θυσίας. Είναι η ημέρα της «άκρας ταπεινώσεως». Οι 12 Ευαγγελικές περικοπές που διαβάζονται το βράδυ μας παρουσιάζουν βήμα προς βήμα τα δραματικά γεγονότα της πορείας του Θεανθρώπου προς τον αιματοβαμμένο Γολγοθά. Έτσι, έχουμε την αίσθηση πως είμαστε παρόντες στην προδοσία και στη σύλληψη. Στην ανάκριση και στους εξευτελισμούς στο Συνέδριο. Στη θανατική καταδίκη από τους Αρχιερείς και τον Πιλάτο. Στην άρνηση και στην μετάνοια του Πέτρου. Στην πορεία προς τον Γολγοθά. Στη Σταύρωση, στο θάνατο, στην Αποκαθήλωση, στην ταφή και την σφράγιση του μνημείου. Σημειώνει χαρακτηριστικά η πέννα του Αγίου Αμφιλοχίου Ικονίου: «Στο Σταυρό απλώνεται Αυτός που άπλωσε τον ουρανό με το λόγο Του. Περιβάλλεται με δεσμά Αυτός που περιέβαλε με άμμο τη θάλασσα. Ποτίζεται με χολή Αυτός που χάρισε το μέλι. Στεφανώνεται με αγκάθια Αυτός που στεφάνωσε τη γη με τα λουλούδια. Φτύνεται στο πρόσωπο Αυτός που δεν μπορούν να τον κοιτάξουν τα Χερουβείμ». «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι την γην κρεμάσας». Αυτό το «σήμερον» δεν είναι μόνο μια ποιητική έκφραση, όπως σημειώνουν στοχαστικά πολλοί θεολόγοι. «Σήμερον» σημαίνει ότι εδώ και τώρα, όπως τότε, «κρεμάται επί ξύλου». Σημαίνει, ότι πάντοτε, χθες και πέρυσι, αύριο και του χρόνου, κάθε μέρα, κάθε ώρα ο Χριστός «κρεμάται επί ξύλου» για τη σωτηρία του κόσμου. Για τη σωτηρία τη δική σου, και την δική μου, των δικών σου, όλων μας.
Μεγάλη Παρασκευή, πρωί. Αποκαθήλωση! Έμεινε χωρίς το Σώμα του Χριστού, ο Σταυρός. Ο «Μεγάλος Νεκρός» λιτανεύεται μέσα στο πλήθος. Τρέμει το φως στα καντήλια, ενώ κλαίει η καμπάνα έξω από την Εκκλησιά, όπως θα έλεγε ο Παπαδιαμάντης. Συγκλονισμένο το Εκκλησίασμα συμμετέχει στα δρώμενα σιγοψάλλοντας μαζί με το χορό των ψαλτών: «Σε τον αναβαλλόμενον το φως… Πώς σε κηδεύσω, Θεέ μου;». Θρηνολογεί με πόνο ο Ιωσήφ ο Αριμαθαίας μαζί με το Νικόδημο, τον κρυφό μαθητή του Χριστού. Ο ύμνος μοιάζει με μοιρολόγι· γεμάτος όμως από μεγαλοπρέπεια, έμπνευση και χάρη συγκλονίζει το είναι μας, ζεσταίνει τις καρδιές μας. Η ημέρα αυτή είναι η αρχή του θριάμβου. Η Ταφή του Χριστού και η κάθοδος στον Άδη. Ο Χριστός ενωμένος με τη Θεότητα. Ενωμένο με τη Θεότητα το Σώμα Του, ενωμένη με τη Θεότητα και η ψυχή Του. «Θανάτω θάνατον πατήσας». Με την κάθοδο Του στον Άδη εισόρμησε στο λημέρι του θανάτου και λευτέρωσε τις ψυχές των δικαίων.
Κυρίες και κύριοι, Το Πάθος Του είναι εκούσιο, θεληματικό, δεν το επιβάλλουν οι άλλοι. Ο ίδιος αποδέχεται τη θυσία. Στην πορεία προς το θάνατο ο Ιησούς είναι απόλυτα μόνος. Υπομένει ένα θάνατο οδυνηρό και εξευτελιστικό. Ήρθε στον κόσμο ως «Πάσχων δούλος». Ήρθε, όχι, για να συντρίψει με τη δύναμή Του, όπως ήθελαν οι Ιουδαίοι, ούτε για να καταπλήξει με σοφίες όπως επιθυμούσαν οι Έλληνες. Ήρθε για να σώσει τον κόσμο με τη δύναμη και τη σοφία που έχει ο Σταυρός, ο Θάνατος και η Ανάστασή Του. «Σιγησάτω πάσα σάρξ βροτεία και στήτω μετά φόβου και τρόμου, και μηδέν γήινον εν εαυτή λογιζέσθω»! Ημέρα της μεγάλης σιωπής το Μεγάλο Σάββατο. Ο Κύριος βρίσκεται στον τάφο, «ως ζών νεκρός» να συντρίψει τον Άδη. Έτσι το Μεγάλο Σάββατο είναι προανάκρουσμα ελπίδας και νίκης. Είναι προάγγελος της Ανάστασης του Χριστού, και της δικής μας. Το μεγάλο πνευματικό νόημα των εορτών πάντοτε διαπότιζε μέχρι τα κατάβαθά της την ψυχή του Έλληνα γίνεται βίωμα προσωπικό του καθενός, ενώ ταυτόχρονα εκφράζει και την ιστορική διαδρομή της φυλής μας. Μέσα στην παράδοση του λαού μας η πνευματικότητα των εορτών του Πάσχα κυριαρχεί στη ζωή των ανθρώπων. Δεν μπορεί να νοηθεί Μεγαλοβδομάδα χωρίς τις καθημερινές Ακολουθίες. Όλοι, ακόμη και άνθρωποι αδιάφοροι πνευματικά, αναρριγούμε μπροστά στο μαρτύριο του Αθώου, ατενίζοντας το ατιμωτικό ξύλο του Σταυρού, τη λόγχη, το ακάνθινο στεφάνι, τα καρφιά! Αναριγούμε, γιατί συναισθανόμαστε πως και εμείς βοηθήσαμε να πληγώσουν τα καρφιά το πανάχραντο Σώμα Του! Βέβαια, μπορεί τα γεγονότα της θείας Σταυρώσεως να διαδραματίσθηκαν πολλά χρόνια πριν, όμως και σήμερα η Σταύρωση συνεχίζεται! Και πρωταγωνιστές είμαστε εμείς! Γιατί όλοι μας κατατρυπούμε καθημερινά το Σώμα του Χριστού με τα καρφιά των παθών μας. Κάθε πάθος μας και μια πληγή για Εκείνον. Καρφώνοντας με τις κακίες μας τον αδελφό μας, ανασταυρώνουμε το Θεό μας.
Κυρίες και κύριοι, Σήμερα καθώς έχει διαμορφωθεί μια νέα νοοτροπία και ένας νέος τρόπος ζωής, περισσότερο υλιστικός παρά πνευματικός, χάνουμε συχνά την επαφή μας με το αληθινό πρόσωπο της πίστης μας και των παραδόσεων μας. Εν τούτοις, όλοι διψάμε το Ρωμαίϊκο Πάσχα, όπως αυτό εκφράζεται μέσα από τα Πασχαλινά διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που ευφραίνουν τη ψυχή μας και δημιουργούν μια βαθιά νοσταλγία για εκείνα που αφήσαμε να ξεθωριάσουν. Τα Θεία Πάθη και η πορεία προς την Σταύρωση αρχικά και την Ανάσταση στη συνέχεια, κατά την ταπεινή μου άποψη, δεν απαντούν μόνο στο πανάρχαιο ανθρώπινο ερώτημα για το τι υπάρχει πέρα από τον θάνατο και δεν δίνουν μόνο την προσδοκία -βεβαιότητα για εμάς τους Χριστιανούς - της αιώνιας, άφθαρτης κι άσπιλης ζωής. Αναδεικνύουν και συμβολίζουν και μια άλλη μεγάλη αλήθεια: Πώς ο άνθρωπος, από την ημέρα της ύπαρξής του στην γη κι έως τον βιολογικό του θάνατο, θα περάσει από πάθη και μαρτύρια και θα βιώσει σταυρώσεις. Με την βεβαιότητα της τελικής «ανάστασης», δηλαδή της κατανίκησης των αιτιών των παθών του. Και σάμπως έτσι δεν είναι η ζωή όλων μας; Αυτή την ώρα δεν υπάρχουν συνάνθρωποί μας που ανεβαίνουν τον δικό τους «Γολγοθά», σηκώνοντας τον δικό τους «σταυρό του μαρτυρίου»; Η απώλεια αγαπημένων προσώπων, η αρρώστια, η μοναξιά και η περιθωριοποίηση, η ανεργία και η φτώχεια, αποτελούν μερικές από τις «οδούς» του καθημερινού πάθους για εκατομμύρια ανθρώπους. Για όλους μας…Απέναντι σε όλα αυτά όμως, ο Ιησούς Χριστός μας έδειξε πως υπάρχει… Ανάσταση. Πώς ο άνθρωπος μπορεί να κατανικήσει τα βάσανά του και πως οι «οδοί» των παθών του δεν είναι κατηφόρα χωρίς ελπίδα, αλλά ανηφόρα πίστης και πεποίθησης Ο Χριστιανός, λοιπόν, δεν απελπίζεται. Υπομένει, καρτερεί κι ελπίζει. Ξέρει πως δεν υπάρχει μαρτύριο χωρίς ανταμοιβή και βασανιστήριο χωρίς νίκη. Γνωρίζει πως δεν υπάρχει τέλος, Το άρωμα του λιβανιού και του κεριού είναι που μας λείπουν, ενώ η επανεύρεση της Ορθόδοξης πνευματικής μας ταυτότητας είναι η έσχατη ελπίδα μας στο σήμερα. «Ουκ εάλω η ρίζα, ουκ εάλω το φως» λέει ο Νικηφόρος Βρεττάκος. Και αυτό αποτελεί μια φωνή ελπίδας, μια φωνή Ανάστασης την ώρα που όλα φαίνονται χαμένα και αλωμένα στη ζωή μας, στο έθνος μας, στον κόσμο μας. Γιατί εμείς που πιστεύουμε στην Ανάσταση του Χριστού, ξέρουμε πια πως όλα μετά το Γολγοθά γέμισαν από φως: ο ουρανός, η γη και τα καταχθόνια. Ένα φως το οποίο όμως πρέπει, πρώτα τα δικά μας μάτια να το ατενίσουν και να δοκιμάσουν το μεγαλείο του, ώστε και οι νέες γενιές να πεισθούν να παραλάβουν για το μέλλον το πολύτιμο αυτό πνευματικό τζιβαϊρικό που μας κληροδότησαν οι Πατέρες μας. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! Σας ευχαριστώ και Καλή Ανάσταση
Κυρίες και κύριοι,
«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται…»! Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα έχει αρχίσει.
Έχει υμνηθεί, έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης κορυφαίων καλλιτεχνών ανά την υφήλιο τα τελευταία 2.000 χρόνια. Γι’ αυτό και θα ήθελα να συγχαρώ την Λέσχη για την πρωτοβουλία της να διοργανώσει την σημερινή εκδήλωση, Επίσης να επισημάνω την χαρά μου για το γεγονός πως φέτος στην πόλη μας υπήρξε για πρώτη φορά τόσος μεγάλος αριθμός ποιοτικών εκδηλώσεων, για την διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής μας παράδοσης αλλά και για την ύπαρξη μιας πολιτιστικής άνθησης. Η Εκκλησία, μέχρι τον Γολγοθά! Μας καλεί να ζήσουμε συνειδητά το θείο δράμα μέσα από τις ιερές Ακολουθίες και τις ιερές «αναπαραστάσεις» που μας μεταφέρουν νοερά κάτω από το Σταυρό.
Κυρίες και κύριοι,
Δύσκολος, αναμφίβολα, ο δρόμος των ημερών αυτών. Στενός, δύσβατος, οδυνηρός! «Η Μεγάλη Εβδομάδα χαρακτηρίζεται έτσι», σημειώνει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «όχι γιατί οι μέρες της έχουν μεγαλύτερη έκταση, περισσότερες ώρες. Υπάρχουν και άλλες μέρες που έχουν περισσότερες ώρες και είναι ασφαλώς μεγαλύτερες. Tην ονομάζουμε Μεγάλη Γιατί μεγάλες και απερίγραπτες υπήρξαν οι ωφέλειες που απολαμβάνουμε κατά την εβδομάδα αυτή. Δηλαδή κατ’ αυτήν την εβδομάδα τέλειωσε ο πολυχρόνιος πόλεμος ανάμεσα σε μας και στο Θεό. Καταργήθηκε ο θάνατος. Εξαφανίστηκε η κατάρα της Εύας. Καταλύθηκε η τυραννική εξουσία του διαβόλου και λεηλατήθηκαν τα υπάρχοντά του. «Οι άνθρωποι», συνεχίζει ο ιερός πατήρ, «αναμίχθηκαν με τους Αγγέλους. Ενώθηκαν τα διεστώτα. Ο φραγμός καταργήθηκε. Τα κλειδιά έσπασαν. Ο Θεός της ειρήνης ειρηνοποίησε τα ουράνια με τα επίγεια. Η Μεγάλη Εβδομάδα, το τρίτο στάδιο του Τριωδίου, είναι ο δραματικός επίλογος με τα σεπτά Πάθη του Κυρίου. Βέβαια, ο λίθος ο «μέγας σφόδρα», δεν απεκυλίσθη ακόμη από τη θύρα του μνημείου. Οι άγγελοι «εν αισθήσεσιν αστραπτούσαις» δεν φάνηκαν ακόμη στον σκοτεινό ορίζοντα. Οι Μαθητές έμφοβοι παραμένουν έγκλειστοι στο υπερώο της Ιερουσαλήμ. Η κουστωδία φυλάττει ακόμη σφραγισμένο το τάφο του Κυρίου. Οι εχθροί της Εκκλησίας διακηρύττουν ότι είναι «λήρος τα ρήματα» του Ευαγγελίου. Αλλά ας δούμε τα γεγονότα από την αρχή.
Κυριακή Βαίων βράδυ. Η αυλαία ανοίγει. Στο Ναό, όλα έχουν πάρει μια πένθιμη σοβαρότητα. Κυριαρχεί η εικόνα του Νυμφίου Χριστού που βαδίζει ήδη «προς το εκούσιον πάθος». Η είσοδος στα Ιεροσόλυμα
με αυτή την υποδοχή του πλήθους αποτελούσε μια προφητική πράξη. Ο Ιησούς γνωρίζει ότι θα καταλήξει στο θάνατό Του. «Εμπρός, ας τρέξουμε», μας παροτρύνει ο Άγ. Επιφάνιος Κύπρου, «μαζί με Εκείνον που σπεύδει προς το Πάθος. Ας μιμηθούμε αυτούς που τον συνάντησαν. Κι ας μη στρώσουμε στο δρόμο του κλαδιά ελιάς ή ξύλα ούτε και βάγια. Ας απλώσουμε στα πόδια του όσο γίνεται τον εαυτό μας, για να υποδεχθούμε τον ερχόμενο Λόγο και να σαρκωθεί μέσα μας ο Θεός, που δεν χωράει πουθενά». Η Εκκλησία κατά τη δεύτερη ημέρα της Μεγ. Εβδομάδος μας καλεί να προετοιμαστούμε πνευματικά. Σημειώνει χαρακτηριστικά ο Άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Ο μελωδός των τροπαρίων της Μ. Τρίτης, μας συμβουλεύει, εκτός των άλλων να βιαστούμε να ανάψουμε τις νοητές λαμπάδες των ψυχών μας, όπως οι φρόνιμες εκείνες παρθένες». Τη Μεγάλη Τρίτη δυο γεγονότα θέτει εμπρός μας η Εκκλησία. Ένα αρνητικό και ένα θετικό. Την προδοσία του Ιούδα πρώτα. Από μαθητής γίνεται προδότης. Από ελεύθερος, δούλος. Από μακάριος, ανάξιος και παράδειγμα προς αποφυγή. Αντίθετα, το δεύτερο γεγονός που προβάλλεται είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για όλους μας. Πρόκειται για μια αμαρτωλή γυναίκα που πλησιάζει το Χριστό, ξεχύνοντας στα πόδια Του τα μύρα της αγάπης της και τα δάκρυα της αληθινής μετάνοιάς της. Όπως παρατηρεί ο Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Τίποτε δεν δέχεται τόσο πολύ ο Θεός, όσο την ψυχή που εκφράζει την ευγνωμοσύνη και τις ευχαριστίες της». Το Θείο δράμα συνεχίζεται. Τη Μεγάλη Τετάρτη, ο πλούτος και η ομορφιά της υμνογραφίας μας ζωντανεύει την υποβλητική ατμόσφαιρα του Μυστικού Δείπνου, εκεί στο Υπερώο της Ιερουσαλήμ. Εκεί όπου ο Ιησούς θα διδάξει έμπρακτα για άλλη μια φορά την ταπείνωση, πλένοντας των μαθητών τα πόδια. «Κοίτα», μας παροτρύνει ο Άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης, «κοίτα πως όλα τα κάμει ο Χριστός: και το να βάλει νερό στο Νιπτήρα και το να ζωστεί το λέντιο και το να νίψει τα πόδια των μαθητών, χωρίς να προστάζει άλλον να κάμει κάτι από αυτά». Η ημέρα όμως αυτή μας θυμίζει και τη γεμάτη αγωνία προσευχή του Κυρίου στο σιωπηλό κήπο της Γεθσημανή. Εκεί που η Παναγία Του ψυχή έφθασε στη λύπη, την «έως θανάτου» Εκεί που δέχθηκε το φίλημα του προδότη μαθητή.
Τη Μεγάλη Πέμπτη. Αύριο δηλαδή, η Εκκλησία μας προβάλει την ημέρα του πάθους και της υπέρτατης θυσίας. Είναι η ημέρα της «άκρας ταπεινώσεως». Οι 12 Ευαγγελικές περικοπές που διαβάζονται το βράδυ μας παρουσιάζουν βήμα προς βήμα τα δραματικά γεγονότα της πορείας του Θεανθρώπου προς τον αιματοβαμμένο Γολγοθά. Έτσι, έχουμε την αίσθηση πως είμαστε παρόντες στην προδοσία και στη σύλληψη. Στην ανάκριση και στους εξευτελισμούς στο Συνέδριο. Στη θανατική καταδίκη από τους Αρχιερείς και τον Πιλάτο. Στην άρνηση και στην μετάνοια του Πέτρου. Στην πορεία προς τον Γολγοθά. Στη Σταύρωση, στο θάνατο, στην Αποκαθήλωση, στην ταφή και την σφράγιση του μνημείου. Σημειώνει χαρακτηριστικά η πέννα του Αγίου Αμφιλοχίου Ικονίου: «Στο Σταυρό απλώνεται Αυτός που άπλωσε τον ουρανό με το λόγο Του. Περιβάλλεται με δεσμά Αυτός που περιέβαλε με άμμο τη θάλασσα. Ποτίζεται με χολή Αυτός που χάρισε το μέλι. Στεφανώνεται με αγκάθια Αυτός που στεφάνωσε τη γη με τα λουλούδια. Φτύνεται στο πρόσωπο Αυτός που δεν μπορούν να τον κοιτάξουν τα Χερουβείμ». «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι την γην κρεμάσας». Αυτό το «σήμερον» δεν είναι μόνο μια ποιητική έκφραση, όπως σημειώνουν στοχαστικά πολλοί θεολόγοι. «Σήμερον» σημαίνει ότι εδώ και τώρα, όπως τότε, «κρεμάται επί ξύλου». Σημαίνει, ότι πάντοτε, χθες και πέρυσι, αύριο και του χρόνου, κάθε μέρα, κάθε ώρα ο Χριστός «κρεμάται επί ξύλου» για τη σωτηρία του κόσμου. Για τη σωτηρία τη δική σου, και την δική μου, των δικών σου, όλων μας.
Μεγάλη Παρασκευή, πρωί. Αποκαθήλωση! Έμεινε χωρίς το Σώμα του Χριστού, ο Σταυρός. Ο «Μεγάλος Νεκρός» λιτανεύεται μέσα στο πλήθος. Τρέμει το φως στα καντήλια, ενώ κλαίει η καμπάνα έξω από την Εκκλησιά, όπως θα έλεγε ο Παπαδιαμάντης. Συγκλονισμένο το Εκκλησίασμα συμμετέχει στα δρώμενα σιγοψάλλοντας μαζί με το χορό των ψαλτών: «Σε τον αναβαλλόμενον το φως… Πώς σε κηδεύσω, Θεέ μου;». Θρηνολογεί με πόνο ο Ιωσήφ ο Αριμαθαίας μαζί με το Νικόδημο, τον κρυφό μαθητή του Χριστού. Ο ύμνος μοιάζει με μοιρολόγι· γεμάτος όμως από μεγαλοπρέπεια, έμπνευση και χάρη συγκλονίζει το είναι μας, ζεσταίνει τις καρδιές μας. Η ημέρα αυτή είναι η αρχή του θριάμβου. Η Ταφή του Χριστού και η κάθοδος στον Άδη. Ο Χριστός ενωμένος με τη Θεότητα. Ενωμένο με τη Θεότητα το Σώμα Του, ενωμένη με τη Θεότητα και η ψυχή Του. «Θανάτω θάνατον πατήσας». Με την κάθοδο Του στον Άδη εισόρμησε στο λημέρι του θανάτου και λευτέρωσε τις ψυχές των δικαίων.
Κυρίες και κύριοι, Το Πάθος Του είναι εκούσιο, θεληματικό, δεν το επιβάλλουν οι άλλοι. Ο ίδιος αποδέχεται τη θυσία. Στην πορεία προς το θάνατο ο Ιησούς είναι απόλυτα μόνος. Υπομένει ένα θάνατο οδυνηρό και εξευτελιστικό. Ήρθε στον κόσμο ως «Πάσχων δούλος». Ήρθε, όχι, για να συντρίψει με τη δύναμή Του, όπως ήθελαν οι Ιουδαίοι, ούτε για να καταπλήξει με σοφίες όπως επιθυμούσαν οι Έλληνες. Ήρθε για να σώσει τον κόσμο με τη δύναμη και τη σοφία που έχει ο Σταυρός, ο Θάνατος και η Ανάστασή Του. «Σιγησάτω πάσα σάρξ βροτεία και στήτω μετά φόβου και τρόμου, και μηδέν γήινον εν εαυτή λογιζέσθω»! Ημέρα της μεγάλης σιωπής το Μεγάλο Σάββατο. Ο Κύριος βρίσκεται στον τάφο, «ως ζών νεκρός» να συντρίψει τον Άδη. Έτσι το Μεγάλο Σάββατο είναι προανάκρουσμα ελπίδας και νίκης. Είναι προάγγελος της Ανάστασης του Χριστού, και της δικής μας. Το μεγάλο πνευματικό νόημα των εορτών πάντοτε διαπότιζε μέχρι τα κατάβαθά της την ψυχή του Έλληνα γίνεται βίωμα προσωπικό του καθενός, ενώ ταυτόχρονα εκφράζει και την ιστορική διαδρομή της φυλής μας. Μέσα στην παράδοση του λαού μας η πνευματικότητα των εορτών του Πάσχα κυριαρχεί στη ζωή των ανθρώπων. Δεν μπορεί να νοηθεί Μεγαλοβδομάδα χωρίς τις καθημερινές Ακολουθίες. Όλοι, ακόμη και άνθρωποι αδιάφοροι πνευματικά, αναρριγούμε μπροστά στο μαρτύριο του Αθώου, ατενίζοντας το ατιμωτικό ξύλο του Σταυρού, τη λόγχη, το ακάνθινο στεφάνι, τα καρφιά! Αναριγούμε, γιατί συναισθανόμαστε πως και εμείς βοηθήσαμε να πληγώσουν τα καρφιά το πανάχραντο Σώμα Του! Βέβαια, μπορεί τα γεγονότα της θείας Σταυρώσεως να διαδραματίσθηκαν πολλά χρόνια πριν, όμως και σήμερα η Σταύρωση συνεχίζεται! Και πρωταγωνιστές είμαστε εμείς! Γιατί όλοι μας κατατρυπούμε καθημερινά το Σώμα του Χριστού με τα καρφιά των παθών μας. Κάθε πάθος μας και μια πληγή για Εκείνον. Καρφώνοντας με τις κακίες μας τον αδελφό μας, ανασταυρώνουμε το Θεό μας.
Κυρίες και κύριοι, Σήμερα καθώς έχει διαμορφωθεί μια νέα νοοτροπία και ένας νέος τρόπος ζωής, περισσότερο υλιστικός παρά πνευματικός, χάνουμε συχνά την επαφή μας με το αληθινό πρόσωπο της πίστης μας και των παραδόσεων μας. Εν τούτοις, όλοι διψάμε το Ρωμαίϊκο Πάσχα, όπως αυτό εκφράζεται μέσα από τα Πασχαλινά διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που ευφραίνουν τη ψυχή μας και δημιουργούν μια βαθιά νοσταλγία για εκείνα που αφήσαμε να ξεθωριάσουν. Τα Θεία Πάθη και η πορεία προς την Σταύρωση αρχικά και την Ανάσταση στη συνέχεια, κατά την ταπεινή μου άποψη, δεν απαντούν μόνο στο πανάρχαιο ανθρώπινο ερώτημα για το τι υπάρχει πέρα από τον θάνατο και δεν δίνουν μόνο την προσδοκία -βεβαιότητα για εμάς τους Χριστιανούς - της αιώνιας, άφθαρτης κι άσπιλης ζωής. Αναδεικνύουν και συμβολίζουν και μια άλλη μεγάλη αλήθεια: Πώς ο άνθρωπος, από την ημέρα της ύπαρξής του στην γη κι έως τον βιολογικό του θάνατο, θα περάσει από πάθη και μαρτύρια και θα βιώσει σταυρώσεις. Με την βεβαιότητα της τελικής «ανάστασης», δηλαδή της κατανίκησης των αιτιών των παθών του. Και σάμπως έτσι δεν είναι η ζωή όλων μας; Αυτή την ώρα δεν υπάρχουν συνάνθρωποί μας που ανεβαίνουν τον δικό τους «Γολγοθά», σηκώνοντας τον δικό τους «σταυρό του μαρτυρίου»; Η απώλεια αγαπημένων προσώπων, η αρρώστια, η μοναξιά και η περιθωριοποίηση, η ανεργία και η φτώχεια, αποτελούν μερικές από τις «οδούς» του καθημερινού πάθους για εκατομμύρια ανθρώπους. Για όλους μας…Απέναντι σε όλα αυτά όμως, ο Ιησούς Χριστός μας έδειξε πως υπάρχει… Ανάσταση. Πώς ο άνθρωπος μπορεί να κατανικήσει τα βάσανά του και πως οι «οδοί» των παθών του δεν είναι κατηφόρα χωρίς ελπίδα, αλλά ανηφόρα πίστης και πεποίθησης Ο Χριστιανός, λοιπόν, δεν απελπίζεται. Υπομένει, καρτερεί κι ελπίζει. Ξέρει πως δεν υπάρχει μαρτύριο χωρίς ανταμοιβή και βασανιστήριο χωρίς νίκη. Γνωρίζει πως δεν υπάρχει τέλος, Το άρωμα του λιβανιού και του κεριού είναι που μας λείπουν, ενώ η επανεύρεση της Ορθόδοξης πνευματικής μας ταυτότητας είναι η έσχατη ελπίδα μας στο σήμερα. «Ουκ εάλω η ρίζα, ουκ εάλω το φως» λέει ο Νικηφόρος Βρεττάκος. Και αυτό αποτελεί μια φωνή ελπίδας, μια φωνή Ανάστασης την ώρα που όλα φαίνονται χαμένα και αλωμένα στη ζωή μας, στο έθνος μας, στον κόσμο μας. Γιατί εμείς που πιστεύουμε στην Ανάσταση του Χριστού, ξέρουμε πια πως όλα μετά το Γολγοθά γέμισαν από φως: ο ουρανός, η γη και τα καταχθόνια. Ένα φως το οποίο όμως πρέπει, πρώτα τα δικά μας μάτια να το ατενίσουν και να δοκιμάσουν το μεγαλείο του, ώστε και οι νέες γενιές να πεισθούν να παραλάβουν για το μέλλον το πολύτιμο αυτό πνευματικό τζιβαϊρικό που μας κληροδότησαν οι Πατέρες μας. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! Σας ευχαριστώ και Καλή Ανάσταση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου